De natuurlijke ingrediënten van straatbakstenen
Straatklinkers worden gemaakt van een uitgekiend mengsel van verschillende soorten klei, zand en andere hulpstoffen. Al onze grondstoffen zijn natuurlijk en de klei wordt vaak lokaal gewonnen. Dat maakt onze producten zo duurzaam.
Lokale rivierklei
Veel van onze straatbakstenen bestaan voor een groot gedeelte uit lokale rivierklei. Rivierklei bestaat uit leem, zand en organisch materiaal dat de rivieren vanuit de bergen meenemen en afzetten in de lager gelegen delta’s. De rivierklei voor onze straatbakstenen wordt gewonnen in de uiterwaarden, vaak in de buurt van onze fabrieken. Omdat we lokale klei gebruiken is de milieu-impact van het transport laag. Bovendien is rivierklei officieel aangemerkt als hernieuwbare grondstof. De rivier zet elk jaar een nieuw laagje klei af. Rivierklei is dus zeer duurzaam. Een kenmerk van rivierklei is dat het minder zuiver is. Het wordt ook wel secundaire klei genoemd. Het bevat relatief veel zand en de samenstelling is niet altijd constant. Hierdoor is rivierklei iets minder stabiel dan primaire klei.
Primaire klei
Om klinkers van topkwaliteit te maken die voldoen aan de markteisen, gebruiken we ook primaire klei. Deze klei is meer dan een miljoen jaar geleden ontstaan en bevindt zich in de bodem van bijvoorbeeld Duitse regio's als het Westerwald en Oberlausitz. Primaire klei is heel zuiver met een hoog leemgehalte en bevat bijna geen zand. Vergelijk het met porseleinklei waar serviezen van worden gemaakt. Voor onze fabriek in Oberlausitz wordt de meeste klei in groeves binnen een straal van 15 km rondom de fabriek gewonnen. Na de kleiwinning wordt veelal nieuwe natuur gecreëerd. Eén van de kenmerken van primaire klei is dat het een hoge vuurstabiliteit in de oven heeft.
Lava en chamotte
De kleien die we gebruiken zijn te vet voor puur gebruik. Het kleimengsel is in vaktermen niet plastisch genoeg om stenen mee te kunnen vormen. Daarom mageren of schralen we de klei af met lava en chamotte.
Lava is een inert materiaal en wordt afgegraven in de Duitse Eifel. De gewonnen brokken worden gemalen en afgezeefd. Lava 'is al gebakken' en heeft daardoor geen kwartssprong. Lava verbetert het bakgedrag, maar ook het drooggedrag. Het geeft de gevormde stenen een open structuur zodat deze gelijkmatig vanuit de kern naar buiten toe kunnen drogen.
Chamotte is gemalen baksteen, een restproduct uit ons eigen productieproces. De korrelgrootte is gelijk aan die van zand. Chamotte is net als lava al een keer gebakken en zet daarom niet uit als je het verhit. Klei doet dat wel. Als de temperatuur tijdens het bakproces te snel stijgt of daalt, kunnen de straatbakstenen daarom breken. Door chamotte of lava aan het kleimengsel toe te voegen treedt er minder breuk op.
Vormbak of strengpers
Voor onze vormbak- en strengpers straatbakstenen gebruiken wij een verschillende receptuur. Het kleimengsel van de strengpers bakstenen bestaat voor het grootste gedeelte uit primaire klei. Om voor strengpers stenen een goede streng te extruderen is klei nodig die vetter en droger is. Anders zou de streng doorzakken.
Het recept voor de vormbak bakstenen bestaat juist voor het merendeel uit rivierklei. In rivierklei zit meer vocht, zand en andere mineralen. Logisch gezien de reis die de kleideeltjes afleggen voordat ze sedimenteren in onze lage landen delta. Door het hogere vochtgehalte kan de klei makkelijker in en uit de vormbakken gedrukt worden. Net gevormde vormbakstenen zijn dan ook veel "zachter" en makkelijker kneedbaar dan net gevormde strengpers stenen.
Het is vaak cultuurhistorisch bepaald welke type steen het meest vertegenwoordigd is in het straatbeeld van een land of regio. In Nederland worden van oudsher voornamelijk vormbak straatbakstenen toegepast, in Duitsland strengpers stenen. Dit komt door de lokaal aanwezige grondstof. In de Nederlandse rivierendelta is dit rivierklei, in Duitsland veelal primaire groeveklei.
Klei en kleuren
Klei is een belangrijke factor voor de uiteindelijke kleur van de stenen. Een hoog ijzergehalte in de klei geeft na het bakken bijvoorbeeld een rode kleur. Kalk geeft meer een gele kleur. Ook het type klei is bepalend voor de kleur. Zo zorgt een groot aandeel primaire klei voor meer uitgesproken kleuren. Bij bepaalde kleuren voegen we natuurlijke mineralen toe, zoals mangaanoxide.
De zandkleur bij bezande stenen is ook zeer bepalend voor het uiterlijk. En dan is er nog het spel in de oven. De temperatuur, de stookcurve, de stapelwijze van de stenen op de ovenwagens en het zuurstofgehalte in de oven hebben invloed op de uiteindelijke kleur en de kleurnuance. U kunt zelf op ieder moment uw eigen unieke kleur maken door te mixen.
Kwaliteitscontrole
De kwaliteit van onze straatbakstenen staat of valt met de juiste verhoudingen. Daarom laten wij onze kleimengsels dagelijks controleren door onafhankelijke experts en instanties. Zij meten het leemgehalte, de verhouding tussen grof en fijn zand, de hoeveelheid ijzer, kalk en organische stof. Zo kunnen we bijsturen tot de perfecte receptuur.
Wilt u gericht projectadvies en ons gamma in het echt ervaren? Of wilt u meer weten over klimaatadaptatie en circulariteit? Kom langs in Tolkamer en profiteer bovendien van onze inspirerende vergaderfaciliteit.
Wij zijn er voor u
Customer Service Straatbaksteen
Voor al uw advies en vragen over onze straatbakstenen voor de openbare ruimte.
+31 (0) 88 088 55 55 straat@vandersanden.com Stel uw vraag