Het einde van het bakstenen tijdperk? Energietransitie in de baksteensector
Heeft de baksteen nog een toekomst nu Europa de kaart heeft getrokken van een CO2-neutrale economie tegen 2050? Ik krijg de vraag wel eens voorgeschoteld. Iedereen weet dat bakstenen in een oven worden gebakken en dat je daarvoor energie nodig hebt. Zal dat blijven duren?
De baksteen van de toekomst
Ik kan iedereen geruststellen. Het antwoord is: ja, baksteen is springlevend als bouwmateriaal. Ook in deze vreemde tijden blijven we vooruitkijken en werken aan onze verre en minder verre toekomstplannen. Bij Vandersanden zijn we er dan ook trots op dat we niet in jaren denken, maar in generaties. Ik ben er heel erg gerust in dat de volgende generatie ook nog bakstenen produceert.
De gevelsteen, en onze industrie, zal wel diepgaand van gedaante veranderen. Energie-efficiëntie is daarin een belangrijke drijfveer, voor kopers, projectontwikkelaars en leveranciers. Wij zijn die transformatie al volop aan het plannen en uitvoeren omdat het onze ambitie is om op vlak van duurzaamheid voorop te lopen.
Wij zien de transitie in twee stappen verlopen. In een eerste fase – tegen 2030 – willen we de energie-uitstoot van onze gevel- en straatbaksteenproductie en ons product drastisch verlagen.
Daarna leggen we de horizon op 2050. Tegen dan gaan we voor een 100 procent groen, energieneutraal bakproces zoals de nieuwste Green Deal beoogt.
2030: een vermageringskuur voor de gevelsteen
Baksteen is in feite een heel duurzaam bouwmateriaal. Baksteen bestaat uit natuurlijke, vaak recycleerbare grondstoffen als klei en zand. Tijdens de productie van baksteen maken we bijna geen afval. Bij die productie stoten we wel CO2 uit: tijdens het bakken, maar nog meer bij het drogen. In cijfers: Vandersanden stoot in zijn Belgische gevelsteenfabrieken (Bilzen en Lanklaar) zo’n 60 000 ton CO2 uit en in de Nederlandse gevelsteenfabrieken in Beek en Hedikhuizen ongeveer 25 000 ton.
Dat is maar een heel klein percentage van de totale CO2-uitstoot van de industrie op jaarbasis (in België 18 miljoen ton per jaar). Maar daarom hoeven we het niet te minimaliseren: als het op duurzaamheid aankomt, moet iedereen zijn figuurlijk steentje bijdragen. Hoe doen we dat? De belangrijkste evolutie vandaag is die van de gevelsteen die op dieet gaat, dit heet ‘dematerialiseren’ (smallere gevelstenen). In de meest extreme vorm betekent dit: je gaat van gevelstenen naar baksteenstrips.
Energiebesparing en duurzaamheid
Een standaardgevelsteen meet vandaag 10 cm. De tijd dat onze gevels met een laag van 10 cm steen bedekt werden, ligt achter ons. Vandaag evolueren we eerder naar stenen van 6,5 tot 8 cm diep. Je bespaart op materiaal, maar je hebt ook beduidend minder energie nodig in het productieproces. Sommige varianten zijn niet zozeer dunner, maar hebben wel minder materiaal door uitsparingen in de steen. Je botst wel altijd op die grens van zo’n 30 procent besparing.
De vermageringskuur stopt daar dus niet. Vandersanden heeft nu al de beweging ingezet om baksteenstrips van 1,8 cm te maken. Je kan die strips bekomen door volle bakstenen te verzagen tot strips, maar Vandersanden is als eerste steenfabrikant overgeschakeld naar de productie van ECO-baksteenstrips, die momenteel gevormd worden in mallen van 1,8 cm.
Bij de huidige steenstrips van 1,8 cm die in de mal gevormd worden, daalt het grondstoffengebruik met ruim 70% in vergelijking met de traditionele gevelsteen. Het energieverbruik daalt momenteel met 50%, gezien de strips in cassettes worden gelegd om te bakken in een tunneloven. Vandersanden wil deze strips binnenkort bakken in een ‘roller-oven’ zodat het energieverbruik dan eveneens met 70% daalt.
Door minder materiaal te gebruiken, besparen we niet alleen energie en grondstoffen, maar ook de uitstoot van het transport wordt drastisch gereduceerd. En door het gebruik van dunnere stenen en/of baksteenstrips heb je meer ruimte voor isolatie in je muren.
CO2-arme gevelstenen liggen eigenlijk binnen handbereik dankzij de evolutie naar ECO-baksteenstrips die in een roller-oven worden gebakken. Dan is het niet meer zo moeilijk om de volgende stap te zetten om tot een CO2-neutrale tot zelfs zero-emission steen te komen, zoals overeen gekomen in de Green Deal. Gegeven de CO2-intensieve productie van bakstenen op basis van fossiele brandstoffen, is dit vandaag nog toekomstmuziek.
Tegen 2050 willen we die uitdaging echter opgelost hebben – al moeten we nog een aantal vergunningstechnische hordes nemen, zoals de mogelijkheid om groene stroom via windmolens te mogen of kunnen produceren.
Door minder materiaal te gebruiken, besparen we niet alleen energie en grondstoffen, maar ook de uitstoot van het transport wordt drastisch gereduceerd.
2050: CO2-neutraal, door vergroening van het productieproces
Uitgaande van de nieuwe norm van gedematerialiseerde steen, zullen we in de toekomst minder energie nodig hebben in ons proces. Dan wordt het makkelijker om die volledig te vervangen door hernieuwbare energie.
Bestaande technologie zetten we nu al maximaal in. We hebben zonnepanelen gelegd op alle fabrieksdaken. We plannen op onze vestiging in Lanklaar ook een eerste windmolen, maar het verkrijgen van vergunningen voor windmolens blijkt vandaag een heel uitdagend traject. En in onze straatbaksteen fabriek in Tolkamer beschikken we sinds kort over een nieuwe extreem zuinige oven, die drie oudere bakovens vervangt en het energieverbruik met circa 30% verlaagt.
We investeren ook in nieuwe technologische doorbraken. Waterstof zou wel eens heel interessant kunnen zijn als we dat uit wind- of zonne-energie kunnen halen. We wachten daar niet af, maar we sponsoren een innovatief studieproject aan de KU Leuven om door middel van zonnepanelen waterstofgas te produceren, met een hoog rendement.
Goed op weg om CO2-negatieve stenen te produceren
CO2-neutraal is de duidelijke way to go voor de komende jaren. Dankzij baksteenstrippen en de vergroening van ons productieproces zijn we bij Vandersanden goed op weg om ten laatste tegen 2050 minimaal CO2-neutraal te produceren. We hopen zelfs de zero emission norm te halen.
Maar ook hier stoppen we niet bij ons productieproces, en betrekken we het product zelf ook in onze weg naar klimaatneutraliteit.
We zijn momenteel namelijk goed op weg om CO2-negatieve stenen te produceren. Dit zijn stenen die tijdens het productieproces geen CO2 uitstoten, maar - integendeel - CO2 opnemen. Vermits een groot deel van de basisgrondstof afkomstig is van recyclage, wordt tevens een eerste stap gezet naar een “circulaire” economie. Helemaal circulair wordt deze CO2-negatieve steen als we erin slagen deze “droog-gestapeld” te verwerken (in plaats van te lijmen of te metselen), zodanig dat de muur bij afbraak gedemonteerd kan worden en de stenen hergebruikt worden. De eerste productontwikkelingen van deze “disruptieve gevelsteen” zijn veelbelovend.
Laat het in ieder geval duidelijk zijn dat Vandersanden niet stilstaat wanneer het op duurzaamheid aankomt. Voor ons moet de decoratieve gevelsteen mee zijn met zijn tijd. Dunnere en dus CO2-armere of eco-vriendelijkere gevelstenen zijn een eerste deel van de puzzel.
U kan op ons rekenen om de bouwsector het nodige duwtje in de rug te geven om mee bij te dragen aan de energietransitie in de baksteenindustrie.
Beleef Vandersanden
Contacteer ons
Customer service gevel: Fanny Breesch
Advies over gevelstenen, steenstrips en gevelsystemen.
+32 (0)89 51 01 40 fanny@vandersanden.com Stel uw vraag
Customer Service Kleiklinkers
Voor al uw advies en vragen over onze kleiklinkers.
+32 (0) 3 231 08 21 kleiklinkers@vandersanden.com Stel uw vraag