“Mensen vormen de leefomgeving, gebouwen het decor”
Een leefomgeving ontwerpen en realiseren is een complex proces, met ingrijpende ruimtelijke consequenties. Voor Dana Ponec en Katja de Winter van het bureau Ponec De Winter is het dagelijkse kost. Niet in de zin van masterplannen, concepten en objecten, nou ja, ook wel, maar dan als afgeleide van waar het in essentie om gaat: je prettig voelen op een plek.
Mensen vormen de leefomgeving, gebouwen het decor
Gemeenschappelijke taal
‘Een duurzame leefomgeving creëren is veel meer dan die omgeving ontwerpen en bouwen’, zegt Ponec. ‘Gebouwen en de ruimte tussen de gebouwen vormen het decor van het dagelijks leven. In een leefomgeving komen sociale, cultuur-historische, ruimtelijke, technologische en ecologische aspecten samen. De kunst is de meerwaarde uit dat samenspel te halen.’ De Winter: ‘Wat wij doen is de vraagstelling in complexe projecten afpellen en de ruimtelijke implicaties van alle belangen en randvoorwaarden in beeld brengen. Zo kunnen we alle lagen in een project laten zien, in samenhang. Vervolgens kunnen we met één gedeelde taal en visie aan de slag.’
Hoewel elk project uiteraard uniek is - afhankelijk van de plek, de vraag, de gemeenschap - zijn er generieke waarden die altijd bepalend zijn voor het succes, aldus Ponec: ‘Iedereen wil zich senang voelen in zijn woonomgeving. Die waarde is de kern. Dat heeft met menselijke schaal te maken, hoe de leefomgeving zich aan je toont. Je moet je eraan kunnen relateren, het moet herkenbaar en veilig zijn, geplande en ongeplande ontmoetingen mogelijk maken.’
Flexibele leefomgeving
Ook het nadenken over de toekomst van de gebouwde omgeving is ondergeschikt aan het welbevinden van de gebruikers ervan. Ponec: ‘Uiteraard passen we vertrouwde processen toe als het op bouwen aankomt en uiteraard gebruiken wij nieuwe bouwtechnieken. Maar techniek is inwisselbaar. De opgave is meer: hoe maak je leefomgevingen die kunnen mee transformeren met de tijd, die zo flexibel zijn dat ze zonder verlies van waarde kunnen worden aangepast.
Het ontwikkelen van een duurzame leefomgeving is geen kwestie van een lijstje afvinken. En dat is wel wat er vaak gebeurt: door de complexiteit van projecten worden juist die generieke waarden veronachtzaamd en staren de betrokkenen zich blind op masterplannen en excel-sheets. Wij maken geen gebouwen, wij faciliteren prettig leven. Dat dagelijkse leven is het doel, niet de gebouwde omgeving zelf.’
Collectiviteit
Betekent deze visie een andere werkwijze dan wat gebruikelijk is? In ieder geval wel waar het de ‘aanvliegroute’ betreft. Collectiviteit is daarin een kernwoord, aldus De Winter: ‘Wij ontwerpen ín en mét de samenleving. We verbinden belangen. Met elkaar kun je de beste oplossing vinden.’ Ponec: ‘We zoeken altijd naar de witte raven, want je hebt mensen nodig die dat kunnen, samenwerken. Als we die witte raaf niet vinden, als het gevoel voor het doel er niet is, dan is de kans groot dat we afhaken.’
Zo’n werkwijze vergt een flexibele opstelling van de ruimtelijk ontwerpers en het vermogen om de kracht van samenwerking te mobiliseren, iets wat menig architect ontbeert. ‘Dat is nou precies wat ons drijft!, stelt Ponec. ‘Samen met mensen werken aan een leefomgeving. Dus meedenken, meewerken en zo nodig meevechten. Wij doen geen hit & run, maar brengen ruimte, tijd, mensen en geld bij elkaar.’
