Samen werken aan klimaatbestendige bestrating

Met het verschijnen van het meest recente klimaatrapport van het VN Klimaatpanel IPCC op 28 februari 2022 wordt het steeds duidelijker: klimaatadaptatie is misschien wel de grootste uitdaging van onze tijd. We krijgen vaker te maken met extreme droogte en hitte, maar ook hevige regenval wordt steeds normaler. Een klimaatbestendige inrichting van de openbare ruimte is daarom cruciaal. Vandersanden werkt samen met infra-aannemers, adviseurs en opdrachtgevers aan klimaatadaptieve oplossingen.

‘Het mooiste maak je samen’, is de slogan van Vandersanden. “Dat klinkt wellicht hoogdravend, maar een klimaatadaptieve oplossing is veel meer dan het leveren van een waterpasserende straatbaksteen”, zegt Ron van der Looij, Branche Specialist bij Vandersanden. Dit familiebedrijf is één van de grootste baksteen-producerende bedrijven in Europa en maakt duurzame gevel- en straatoplossingen voor volgende generaties. “Voor een klimaatadaptieve openbare ruimte gaat het om maatwerk in functie van de lokale behoeftes. Wij bieden opdrachtgevers een goed doordachte visie volgens systeemdenken en adviseren situatiegericht. Daarbij brengen we de nodige praktijkervaring mee. Onze Drainflow® waterpasserende gebakken bestrating is een waardevol onderdeel van de systeemoplossing. Dat maken we ook onderbouwd inzichtelijk. Met Drainflow® bestrating kan regenwater altijd naar het gekozen systeem afgevoerd worden. Je voorkomt hiermee wateroverlast en zorgt er ook voor dat water wordt geborgen op de plek waar het valt.

Regenval parkeerplaats Graafschap in Biddinghuizen

Toepassing Drainflow® bij Kasteeltuin Zevenbergen

Het centrum van Zevenbergen heeft een ware metamorfose ondergaan. De oude Haven is sinds 2019 weer terug, nadat deze in de jaren zeventig was gedempt om plaats te bieden aan parkeerplaatsen. De oude grachtenpanden staan dus weer aan het water en de parkeerplaatsen zijn al in 2017 verplaatst naar de ‘Kasteeltuin’. Dit was een deels braakliggend terrein, dat dicht tegen het historisch hart van Zevenbergen aanligt. Het terrein is nu weliswaar deels een nieuwe parkeerplaats van circa 5.000 m2, maar heeft de uitstraling van een fraai verblijfsgebied met veel groen en historische verwijzingen. “Aan de straatbakstenen werden dus ook hoge eisen gesteld, omdat een authentieke uitstraling gewenst was”, zegt Ron.

De gemeente Moerdijk (waaronder Zevenbergen valt) koos in overleg met civieltechnisch ingenieursbureau ADCIM voor waterpasserende bestrating in combinatie met veel groen. Door vergroening wordt hittestress voorkomen. Het ingenieursbureau kwam hierbij ook in contact met Vandersanden. “Toen zijn we gaan meedenken en hebben een systeem ontwikkeld, zoals dat nu is toegepast. De keuze viel uiteindelijk op Drainflow® straatbakstenen in zogenoemd ‘Keiformaat’, type Rossa (l x b x h: 210 x 104 x 80 mm)”, vertelt Ron.

Voor Aannemingsbedrijf De Krom, die de meervoudige onderhandse aanbesteding won en het project daardoor mocht uitvoeren, was de toepassing van Drainflow® ook nieuw. “De klinkers zijn machinaal aangebracht. Het is daarbij een voordeel dat de stenen erg maatvast zijn. Doordat de stenen aan de kopse zijden zijn voorzien van uitsparingen, ontstaat er meer voegruimte tussen de stenen over na plaatsing met een klem.”, zegt uitvoerder Dennis van de Luijtgaarden. “Na plaatsing zijn waterdoorlatende viltjes in de kopse uitsparingen geplaatst, maar je kunt bijvoorbeeld ook kiezen voor een natuurlijk splitvulling. Dat is minder arbeidsintensief bij het aanbrengen.”

Zonder goede ondergrond, functioneert de waterpasserende bestrating niet naar behoren. Daarom is er door Vandersanden, De Krom en civieltechnisch ingenieursbureau ADCIM kritisch gekeken naar de opbouw van die ondergrond. Ook al omdat de ondergrond uit slecht doorlatende klei bestaat. Dennis legt uit: “Bijzonder is dat er geen kolken zijn. Al het regenwater wordt ondergronds opgevangen in drie gescheiden compartimenten met moraine split, met daaronder een grove fractie menggranulaat. De compartimenten worden gescheiden door een 1,5 meter diep geplaatst HDPE-scherm. Bij extreme buien wordt het overtollige water via drainageleidingen naar 2 meter diepe overstortputten gevoerd. Van daaruit wordt het water vertraagd geloosd op een wadi bij het gemeentehuis. We bergen het dus allemaal lokaal. Daar profiteert het vele groen dat is aangeplant ook van.”

De juiste verdichting van de ondergrond vroeg wel extra aandacht, volgens Dennis. “Het menggranulaat moest een open ruimte hebben tussen 34 en 38%. Dan kun je meten met een waterproef waarbij je kijkt hoe lang water uit een trechtertje nodig heeft om weg te lopen. Maar we liepen tegen het probleem aan dat werkverkeer dat over het vers gestorte menggranulaat reed, voor teveel verdichting zorgde. Daarna hebben we het menggranulaat met meerdere slagen via een rupskraan aangebracht, zonder er overheen te rijden met zwaar verkeer. Ook zijn rijplaten op het menggranulaat gelegd. Dat is overigens ook een aandachtspunt in de gebruiksfase. De parkeerplaats is daarom niet toegankelijk voor zwaar verkeer.” Inmiddels ligt de bestrating er alweer vijf jaar en kunnen er dus ook conclusies worden getrokken ten aanzien van de werking en duurzaamheid. “De Gemeente Moerdijk is zeer tevreden over de waterpasserende bestrating”, zegt Dennis. “Ook tijdens stortbuien blijft de parkeerplaats gevrijwaard van wateroverlast en de bestrating ligt er ook nog steeds goed bij.”

Toepassing Drainflow® bij Graafschap Biddinghuizen

De Drainflow® waterpasserende straatbakstenen worden ook toegepast bij de aanleg van rijwegen en parkeerplaatsen in de nieuwbouwwijk Graafschap in Biddinghuizen. Hans Klein Bestratingen uit Oldebroek zorgt er telkens voor dat na oplevering van een deel van de woningen, de bewoners nieuwe rijwegen en parkeerplaatsen tot hun beschikking hebben. “De gemeente Dronten, waar Biddinghuizen onder valt, had mindere ervaringen met waterdoorlatende stenen. De keuze viel daarom ditmaal op waterpasserende straatbakstenen; Drainflow® Dikformaat 80 voor de rijwegen en Drainflow® Keiformaat 80 voor de parkeervakken”, zegt Hans Klein.

De Dikformaat stenen lopen naar de bovenzijde iets taps toe en zijn voorzien van meegebakken afstandhouders. De tussenruimte wordt later gevoegd met zwarte split. De ondergrond bestaat uit een deels bestaand en deels nieuw opgebracht zandpakket van straatzand, met een dikte van circa 50 centimeter. Hierop is 50 mm Infrano Straatlaag WD06 (0/6 mm) aangebracht: een waterpasserende stabilisatie- en egalisatielaag. In de grond liggen kunststof drainagebuizen die bij stortbuien het water naar een kolk voeren. Van hieruit gaat het regenwater naar open water in de wijk.

De mechanische verwerking van de Drainflow® Dikformaat 80 (l x b x h: 206 x 67 x 80 mm) bleek in eerste instantie een uitdaging. Hans vertelt: “Doordat de stenen iets taps toelopen, kan de klem ze moeilijker oppakken. De eerste rijwegen en parkeerplaatsen hebben we de steen daarom nog handmatig in keper- en elleboogverband gelegd. Omdat ik enthousiast ben over deze steen ben ik samen met Erik Zijlstra, Product Service Specialist bij Vandersanden, gaan nadenken over een oplossing voor machinale verwerking. Uiteindelijk hebben we een stalen frame met drie armen ontwikkeld, waaraan beitels zitten. Dat frame leg je op het steenpakket, waarbij de beitels zorgen dat de stenen na inklemming bovenin ook op afstand blijven. Dat blijkt goed te werken, waarbij we het systeem nog verder willen verfijnen.”

Erik Zijlstra vult aan: “Het is gaaf dat we samen met de aannemer een oplossing hebben ontwikkeld voor de mechanische verwerking. Door nauw met elkaar samen te werken kom je tot het beste resultaat. En dat is precies waar we bij Vandersanden voor staan. In de toekomst willen we dit daarom ook gaan oppakken voor een halfsteenspakket.” Omdat de bestrating in de eerste delen van de wijk er al enige maanden ligt, zijn we benieuwd naar het waterafvoerende vermogen. Hans was aanvankelijk terughoudend, ook al doordat de bolling in het wegdek slechts 30 mm is: “Er is in februari erg veel regen gevallen. Ik ben nog extra gaan kijken, maar nergens bleef water staan. Ik ben dan ook heel enthousiast over dit gehele systeem met waterpasserende bestrating.”

Mechanische verwerking van de Drainflow® Dikformaat in Biddinghuizen.