Energieneutraal door middel van samenwerking: Gelders Eiland als voorbeeld voor Nederland

Het is een prachtig streven: lokaal net zoveel duurzame energie opwekken als inwoners, bedrijven, instellingen nodig hebben. Dat gaat gebeuren op het Gelders Eiland. Duurzame energie van, voor en door bewoners en ondernemers. En het leuke is dat Steenfabriek Vandersanden, Wezendonk Zand en Grind, BKC en woningcorporatie Vryleve het plan steunen. Daarnaast denkt de University of Applied Science (voorheen Hogeschool Arnhem-Nijmegen) actief mee.

Omgevingsmanager Wim Nabbe van Groene Allianties de Liemers (GAL) is positief gestemd over de plannen. Samen met stichting Wiek-II staat hij aan de wieg van het idee om het Gelders Eiland energieneutraal te maken. “De fossiele brandstoffen raken op en beschadigen ons milieu. We moeten in Nederland van de kolen en het gas af. Dat is een flinke opgave. Maar als we de handen ineen slaan, moet het lukken om de fossiele brandstoffen de deur uit te doen en duurzaam in onze energiebehoefte te voorzien.”

Het Gelders Eiland geeft het goede voorbeeld. Daar is een overeenkomst getekend - het Eiland’s Energieverbond - als eerste stap richting een duurzaam Gelders Eiland. Alle deelnemers geven hiermee aan dat zij hun best gaan doen om zich voor het duurzame doel in te spannen. Elke partij heeft daarbij zijn eigen rol. De ondernemers - Vandersanden, Wezendonk en BKC - stellen hun terrein beschikbaar voor de opwek van energie. Als het plan lukt nemen ze, net als Vryleve, de opgewekte energie af voor hun bedrijf. Hogeschool Arnhem-Nijmegen helpt bij het onderzoek naar nieuwe technieken. Wiek-II brengt kennis in van duurzame energie en zet zich samen met de Groene Allianties Liemers in om burgers en bedrijven bij het plan te betrekken.

Het blijft op het Gelders Eiland dus niet bij praten alleen. Een energiekaravaan trekt binnenkort door de dorpen om de ideeën met de bewoners te delen en verder door te ontwikkelen. Wim Nabbe: “Maar we gaan vooral luisteren naar de mensen. Wat vinden de mensen van ons plan? Welke ideeën hebben ze zelf? Ons plan is niet in beton gegoten, waar nodig passen we het aan.” Het Gelders Eiland (gemeente Zevenaar) bestaat uit zes kernen: Pannerden, Spijk, Herwen, Aerdt, Tolkamer en Lobith. In het gebied, omgeven door de Rijn en zijn zijarmen, wonen zo’n 11.000 inwoners. Om de burgers en bedrijven in deze regio van groene stroom te voorzien is 84 Gigawatt per jaar nodig. Het gebied beschikt over een scala aan mogelijkheden om energie op te wekken.

Jeroen Mulders van woningcorporatie Vryleve is een van de ondertekenaars van de overeenkomst. “Wat hier op het Gelders Eiland gebeurt, is een voorbeeld voor heel Nederland hoe er door middel van participatie van burgers en bedrijven een energielandschap kan ontstaan. Je moet er samen de schouders onder zetten. Dat biedt nieuwe kansen. Collectieve opwekking is ook goedkoper dan individuele opwekking. Vryleve doet mee omdat we het met alleen zonnepanelen niet gaan redden. Door gebruik te maken van verschillende duurzame bronnen (zon, wind, water, warmte, etc.) proberen we de opwekking zoveel mogelijk te laten aansluiten op de energievraag, waardoor de opslag van energie wordt beperkt en investering hierin relatief laag kan blijven.” Michel Degen is directeur van Vandersanden Steenfabrieken, het grootste baksteen producerende familiebedrijf in Europa.

Onze twee productielocaties in Spijk en Tolkamer hebben een behoorlijke impact op het Gelders Eiland. Als familiebedrijf hechten we grote waarde aan maatschappelijk verantwoord ondernemen en duurzaamheid is één van de pijlers van ons bedrijf.

De insteek van ’t Eilands Energieverbond om samen met inwoners te bouwen aan een eigen duurzame energievoorziening, met windmolens, zonnepanelen, biomassa en opslag sluit goed aan bij onze opgave en doelstellingen. Afgelopen jaar werden op de fabriekshallen van de vestigingen in Spijk en Hedikhuizen in totaal 15.000 zonnepanelen gelegd. Gezamenlijk produceren ze 2,6 megawatt, dat is net zoveel energie als 650 huishoudens per jaar verbruiken. Daarmee voorzien ze in ongeveer een derde van de totale energiebehoefte van deze fabrieken. Op de daken van onze locatie in Tolkamer leggen we dit jaar nog zo’n 6.500 zonnepanelen. Daarnaast zijn we druk doende om onze processen verder te verduurzamen zoals ons innovatieve ovenproject in Tolkamer. Hier bouwen we op dit moment een energiezuinige nieuwe tunneloven ter vervanging van drie tunnelovens met een relatief hoog energieverbruik. Hiermee wordt een CO2 reductie van 25% behaald. Verder onderzoeken we de mogelijkheden om restwarmte uit onze gezuiverde rookgassen te winnen en deze beschikbaar te maken voor huishoudens.” Wim Nabbe is blij met het enthousiasme, maar waakt ook voor het landschap. “Het Gelders Eiland is een mooi stukje Liemers. Dat willen we graag zo houden. We bouwen een energielandschap, met respect voor natuur en landschap. In een sfeer die past bij het gebied.”