Castellum: mediterrane sferen in Houten (NL)

Houten-Zuid gaat terug in de tijd met plan Castellum. Op oude restanten van het Romeinse rijk verrijst een bijzondere wijk met woningen, winkels, station en een fietsparking. In 2011 werden de eerste straatklinkers voor de 'burcht' gelegd. In 2018 was de gehele wijk gerealiseerd.

Rico Hoornaar, projectleider bij gemeente Houten, licht de totstandkoming van het project toe. “Het idee van Castellum is ontstaan op basis van archeologische vondsten uit de Romeinse tijd. Een castellum is een Romeins fort of verdedigingswerk. De wijk Castellum is daarom opgezet als een soort fort in mediterrane sfeer, omsloten door water.”

In de detaillering hebben we op een aantal plekken esthetische industrieplaten toegepast. Langs de winkels als plint, bij de woning als ingang, of als ‘rode’ loper over een plein. Een mooie combinatie met de kleiklinkers

Steven van Schijndel

tlu landschapsarchitecten

De uitvoering van het project was Rico’s verantwoordelijkheid en dat heeft hem mooie uitdagingen gebracht. “Het project is in verschillende fasen opgeleverd en daarbij zijn natuurlijk allerlei leveranciers en aannemers betrokken. Ik had hierin de coördinerende rol. Maar Castellum had twee bouwheren,” zegt Rico. “De gemeente exploiteert de westkant van het plan, terwijl projectontwikkelaars de oostkant invullen op basis van zelfrealisatie.”

Ontwerper Steven van Schijndel van tlu landschapsarchitecten haakt hier graag op in: “Dat gedeelde kopmanschap leverde voor het ontwerp van de openbare ruimte van de wijk geen problemen op. Dat ging soepel.” Het enthousiasme komt bovendrijven als Steven dieper ingaat op de invulling van het ontwerp. “Uitgangspunt van een typisch mediterrane wijk als Castellum zijn de nauwe en verkeersluwe straatjes, lichte dakhellingen en gevels met uitgesproken kleuren. Het is gaaf om dat concept ook in alle materialen voor de buitenruimte door te mogen voeren.”

Alle materialen in het project zijn op elkaar afgestemd: donkere bestrating, donkere betonnen banken en donkergrijze lichtmasten. Dat geeft een rustige eenheid qua kleur en beleving.

Steven van Schijndel

tlu landschapsarchitecten

Rico vult aan: “Aangezien de wijk echt een centrumgebied van Houten-Zuid is, mocht de uitstraling en daarmee het materiaalgebruik van een hoger niveau zijn. In de werkwijze is hier telkens rekening mee gehouden, want speciale materialen vragen speciale aandacht.” Voor de bestrating zijn in nagenoeg de hele wijk kleiklinkers gelegd. Maar liefst 22.500 m2 is er verwerkt. Rico: “De afwerking van de bestrating is een voorbeeld van die extra aandacht. We legden de kantopsluitingen van het keper straatwerk niet dicht met geknipte, maar met gezaagde passtenen. De kwaliteit van het straatbeeld gaat hierdoor omhoog.”

Steven legt haarfijn uit waarom de keuze is gevallen op straatklinkers: “Gebakken bestrating is duurzaam, hoogwaardig en het past mooi bij de mediterrane terracotta van het Castellum”. We hebben bewust gekozen om in de straten en pleinen geen hoogteverschillen aan te brengen. Zo ervaar je de wijk als één gebied en dat is ook de reden om één kleur bestrating te kiezen. De straten zijn ook nauwer dan in de rest van Houten-Zuid, passend bij een ommuurde, mediterrane stad. De gekozen kleur Chiara van Vandersanden is rustig en heeft een mooie nuancering. Als je naar een groot oppervlak kijkt, zitten er toch verschillende kleuren in. De straatbedekking wordt zo niet saai en doods, maar juist levendig. Het matcht ook mooi met de meer uitgesproken kleuren in de gevels. Dat gaf de doorslag.”

Castellum is een bijzondere plek om te wonen, met weinig gemotoriseerd verkeer. De bewoners van de pakweg achthonderd woningen wanen zich in mediterrane sferen in een natuurlijke omgeving. “Castellum ligt letterlijk als een kasteel aan het water”, zegt Rico. “En aan de overkant heb je het flauwe talud dat overgaat in een groenzone. Houten is fietsvriendelijk. Je fietst eenvoudig van wijk naar wijk. De vele fiets- en voetgangersbruggetjes maken Castellum goed bereikbaar. Het is daarmee echt het knooppunt van Houten-Zuid geworden.”