Wijk Paspoel Anders: 192 appartementen (BE)

Paspoel is de naam van een Tongers gehucht dat na 1950 een grote bevolkingstoename kende. In de voorbije decennia plantte sociale huisvestingsmaatschappij Woonzo er een aantal – inmiddels verouderde – woonblokken in. Deze werden de afgelopen jaren in fases afgebroken en er kwamen nieuwe gebouwen voor in de plaats.

“De jury weerhield ons ontwerp omwille van de haalbaarheid, de woonkwaliteit en de doordachte fasering. We wilden letterlijk meer voordeuren tot op het gelijkvloerse niveau brengen en op die manier de beleving versterken”, aldus Frank Provoost, Senior Architect bij het Londense architectenbureau S333 Architecture + Urbanism in dit interview (eerder verschenen in het vakblad Dimension).

Het project van sociale huisvestingsmaatschappij Woonzo resulteerde uit een open oproep van de toenmalige Vlaamse Bouwmeester. Het voorzag in de afbraak van de 3 bestaande woontorens, en de bouw van 3 nieuwe torengebouwen van 8 verdiepingen, en 3 extra blokken van 3 tot 5 lagen. Samen goed voor een identiek aantal (192) nieuwe appartementen. “Een voorname uitdaging was: hoe houden we de schaalgrootte beheersbaar? Dit kon enkel door een diversiteit aan woningen te creëren”, aldus Frank Provoost. “Daarom werd er geopteerd voor een combinatie van drie torengebouwen en 2 lagere gaanderijgebouwen.” Blokken A, B en C werden ingeplant als klassieke torengebouwen, met 3 x 34 appartementen (4 à 5 per verdieping), en een centrale kern. De lagere gaanderijgebouwen E, D en F zijn toegankelijk langs de open gaanderijen aan de achterzijde. De torengebouwen tellen maximaal (inclusief benedenverdieping) negen bouwlagen, de gaanderijgebouwen maximaal vijf. Elk appartement beschikt over een klein buitenterras.

Gevelsteen Flemming

Meer groen en beleving voor Paspoel Anders

De ruimte rond de bestaande woonblokken werd amper benut en had geen identiteit. Door de inplanting van de bouwvolumes werden verschillende landschapskamers, zones telkens met een verschillend karakter, gecreëerd en afgebakend. “De ‘pleinzone’ kwam er op uitdrukkelijke vraag van Woonzo die wou dat de beleving rond het nieuwe project niet beperkt bleef tot de bewoners van de site, maar ook deze van de woningen in de buurt mee betrok. Reden ook waarom het plein in kwestie, niet centraal in het project, maar asymmetrisch werd ingepland”, aldus de architect. “Een andere zone betreft een nieuwe straat die midden door het project loopt en op die manier verbindt met reeds bestaande paden en aanpalende straten. Op die manier ontstaat een structuur die voor continuïteit zorgt. We laten omwonenden zoveel mogelijk door het project wandelen in plaats van er om heen. Deze openbare weg wordt aangelegd en bekostigd door bouwheer Woonzo, uitbating en onderhoud zijn voor de Stad Tongeren. Een andere vraag van de bouwheer was dat alle huurders-bewoners gedurende het volledige bouwtraject op de site konden blijven wonen, en samen met hun bestaande buren verhuizen naar het nieuwe gebouw.”

Openbare ruimte optimaal benut

Andere groene zones op de site Paspoel zijn o.m. een boomgaard, een speeltuin, een moestuin, een ‘hangjongerenterrein’ (met o.m. een voetbalveld en straatmeubilair) en een verpozingsruimte voor senioren met zitbanken en groen. “We waren verplicht om binnen de verstoorde zone – de contouren van de reeds bebouwde zone – te blijven. Dit was een rechtstreeks gevolg van de archeologische opgravingen die er aan het vorige bouwproject – dat dateert uit de jaren 80 - zijn voorafgegaan”, aldus de architect.

--

-/-

Door de keuze voor de Flemming gevelsteen kon met grote volumes worden gespeeld. De dunbedmortel zorgt voor een heel dunne voeg en geeft de steen een slankere look

Frank Provoost, Senior Architect

S333 Architecture + URBANISM

Wat de keuze aan gevelmaterialen betreft opteerden de bouwheer en de architecten, voor alle gevels die uitzien op de straat of het plein, voor een bruin-zwart genuanceerde gevelsteen – parallel met de omliggende woningen. Voor de bekleding van de aan de tuinen grenzende gaanderijgebouwen, zorgt een zachtere gevelpleister voor het nodige contrast. Met de keuze voor de bruin-zwart genuanceerde ‘Flemming’ van Vandersanden ging de voorkeur naar een gevelsteen met textuur en een tijdloos karakter. Deze wasserstrich gevelsteen leent zich perfect tot het creëren van kleinschaligheid. Het ruwe karakter zorgt voor kleine kleurnuances. Er werd gekozen voor één type steen van slechts 5 cm hoog, waarmee gezien de grote volumes kon worden gespeeld. Zo springt de steen over bepaalde gevelvlakken enkele centimeter uit ten opzichte van de andere vlakken. Er werd gebruik gemaakt van een dunbedmortel. De heel dunne voeg geeft de steen een slankere look.

“De gaanderijen zijn opgetrokken uit gegalvaniseerd staal, omwille van de vrij neutrale kleur en het contrast met de lichtkleurige gevelpleister. De vloeren ervan zijn uitgevoerd in Massaranduba FSC, een onderhoudsvriendelijke, tropische hardhoutsoort, die lichtgrijs verkleurt”, aldus Frank Provoost.

Bijna ‘wonen op de werf’

Voor het Londense architectenbureau was Paspoel Anders het eerste project op Belgische bodem.. “Ook al was de voorbereiding en de communicatie naar de bewoners toe door bouwheer Woonzo zorgvuldig, toch blijft de fasering van een dergelijk project een uitdaging van formaat. Zeker in de eerste fase, waarin o.m. het lage gebouw en de ondergrondse parking diende gebouwd te worden op amper 1 meter afstand van nog bewoonde huizen. Gefaseerd bouwen is sowieso een interessant leerproces voor alle betrokkenen”, aldus de architect.

Fasering

Op het gelijkvloers van het torengebouw dat in fase 1 werd gerealiseerd, voorzagen de architecten ook in een buurtcentrum, een faciliteit die op de oude Paspoel-site niet aanwezig was. Dit centrum werd gelokaliseerd op een plek die aansluit op het nieuwe plein. Het gehele architecturale concept zorgt sowieso voor meer en betere contacten tussen de bewoners onderling, ook al is er een goede mix van jonge en minder jonge bewoners.

Inmiddels is fase 1 - de bouw van een torengebouw en een laag gebouw tussen de bestaande woonblokken, samen goed voor 71 appartementen – opgeleverd en in gebruik genomen. In oktober startte de bouw van de tweede, kleinschaligere, fase: een torengebouw in combinatie met de verlenging van een gaanderijgebouw, samen goed voor 38 appartementen. Fase 3 (2020-2021) betreft dan weer een grotere fase met 61 appartementen. In de laatste fase worden nog 22 appartementen gebouwd.

Bron: Philip Declercq voor Dimension